ਗਿਆਨੀ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਮਸਕੀਨ (1934-2005) ਇੱਕ ਸਤਿਕਾਰਤ ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨ, ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੁਰਬਾਣੀ (ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥ) ਅਤੇ ਗੁਰਮਤ (ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤ) ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਸਮਝ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ (ਐਸਜੀਪੀਸੀ) ਦੁਆਰਾ "ਪੰਥ ਰਤਨ" (ਕੌਮ ਦਾ ਰਤਨ) ਦਾ ਵੱਕਾਰੀ ਖਿਤਾਬ ਦਿਵਾਇਆ। ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸੰਕਲਪਾਂ ਨੂੰ ਸਰਲ ਅਤੇ ਸਬੰਧਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਪਿੱਠਭੂਮੀ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ, ਪਿਆਰਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ।

ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ
1934 ਵਿੱਚ ਲੱਕ ਮਰਵਾਤ, ਜੋ ਕਿ ਅਜੋਕੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਸੰਤ ਮਸਕੀਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ 1947 ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਦੇ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਨਾਲ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਹੋਈ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਵਿਸਥਾਪਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਅੱਖੀਂ ਦੇਖਿਆ, ਜਿਸਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ 'ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ। ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਟੱਲ ਸਮਰਪਣ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਅਖੀਰਕਾਰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜਾਬੀ, ਸਗੋਂ ਹਿੰਦੀ, ਉਰਦੂ, ਫ਼ਾਰਸੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹੁਭਾਸ਼ਾਈਵਾਦ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਭਿੰਨ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਬੁੱਧੀ ਨੂੰ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੱਕ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ।

ਵਿਦਵਤਾਪੂਰਨ ਖੋਜਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ
ਸੰਤ ਮਸਕੀਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਸਮਝ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਚਿੰਤਨ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਖੋਜ ਕੀਤੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਆਧਾਰਾਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਦੀਵੀ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ ਸੂਝਵਾਨ ਅਤੇ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸਨ, ਜੋ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਡੂੰਘੇ ਅਰਥਾਂ 'ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਸਨ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਢੰਗ ਵਿਲੱਖਣ ਸੀ, ਜੋ ਇਸਦੀ ਸਰਲਤਾ, ਸਪਸ਼ਟਤਾ ਅਤੇ ਹਾਸਰਸ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸੰਕਲਪਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਯੋਗ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤੋੜਨ ਦੀ ਇੱਕ ਖਾਸ ਕਾਬਲੀਅਤ ਸੀ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਉਮਰ ਅਤੇ ਪਿਛੋਕੜ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕਿੱਸਿਆਂ, ਰੂਪਕਾਂ ਅਤੇ ਅਸਲ-ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿਲਚਸਪ ਅਤੇ ਸਬੰਧਤ ਬਣ ਗਏ।

ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਸੰਤ ਮਸਕੀਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਅਤੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ, ਨਿਮਰਤਾ ਅਤੇ ਦਇਆ ਦਾ ਜੀਵਨ ਜੀਉਣ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਨੇ ਹਰ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਣਗਿਣਤ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਪ੍ਰਚਾਰਕ, ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਆਗੂ ਬਣ ਗਏ ਹਨ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ, ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਮਝ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।

ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਸੰਤ ਮਸਕੀਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਬੇਅੰਤ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕ ਸੱਚੇ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼, ਇੱਕ ਉੱਤਮ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਿਆਲੂ ਮਨੁੱਖ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਫੈਲਾਉਣ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਅਤੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੀ ਰਹੇਗੀ।

ਸੰਤ ਮਸਕੀਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਸੁਣੋ
ਸੰਤ ਮਸਕੀਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਲਈ, ਤੁਸੀਂ ਵੈੱਬਸਾਈਟ SGPC Live kirtan 'ਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗਿਆਨ ਭਰਪੂਰ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਸਮਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ